Førebygging av radikalisering og valdeleg ekstremisme

Ein prosess der ein person gradvis aksepterer bruk av vald som verkemiddel for å nå politiske, ideologiske eller religiøse mål. Personen tek gradvis avstand frå demokratiske prinsipp og samtidig rettferdiggjer bruk av trugslar og vald for å nå sine mål.

Ein prosess der ein person i mindre grad aksepterer bruk av vald for å oppnå politiske, ideologiske eller religiøse mål. 

Aktiviteten til personar som er villig til å nytta vald for å nå sine politiske, ideologiske eller religiøse mål. Meinar det er legitimt å ty til vald for å få gjennomslag for eigne meiningar. Valdeleg ekstremisme kan til dømes omfatta høyreekstremisme, venstreekstremisme eller ekstrem islamisme. 

Nettekstremisme er radikalisering og valdeleg ekstremisme på internett eller sosiale medier. Denne form for ekstremisme består i å fremje ekstreme ideologiar og ytringar på nett. 

Høgreekstreme grupperingar i den høgre ytterkanten av det politiske landskapet. Dei påberopar seg ofte kulturell eller rasemessig overlegenheit. 

Byggar på framandfiendtleg ideologi, til dømes at Norge og Europa er i ferd med å bli islamifisert. I motsetnad til det tradisjonelle høgreekstremistiske miljøet der rase står sentralt, er fiendebildet her basert på religion. 

Ulike formar for politisk radikalisme som har utspring i ideologiar som ligg langt til venstre i det politiske landskapet. Ofte som eit motspring til høgreekstremisme. 

Kriminalitet som er motivert av fordommar mot personars faktiske eller oppfatta gruppetilhøyring, som til dømes rase, religion eller seksuell orientering. Det er skilnad på hatefulle ytringar og hatkriminalitet. Men av og til fell desse to saman, til dømes der meiningar kombinerast med trugsmål. 

Individuelle og strukturelle barrierar for deltaking på ulike arenaer. Skilnadar i helse, utfordringar med rus, psykiske lidingar, språk, låg deltaking i fritidsaktivitetar, prestasjonspress, skilnadar i økonomi, samt ulike moglegheiter til å følgje utdanningsløp og skaffe seg jobb. Alt dette er eksempel på forhold som kan føre til utanforskap.  

Kvar for seg treng ikkje teikna under vere eit uttrykk for radikalisering. Vurder teikna samla. Summen av teikn dannar grunnlag for uro. 
 

• Intoleranse for andre sine synspunkt  
• Fiendebilete – ”me og dei”  
• Hatretorikk
• Nyttar symbol knytt til ekstremistiske ideal og organisasjonar  
• Opptatt av og/eller uttrykkjer ekstremisme på internett og i sosiale media
• Endrar nettverk og omgangskrets. 
   

Risikofaktorar er forhold som aukar faren for at personar utviklar problem. Beskyttande faktorar er forhold som dempar risikoen for å utvikle  problem når risikofaktorar er til stades. Slike faktorar er av stor betydning i førebyggande innsats mot risikogrupper. Ved å redusere risikofaktorane og forsterke dei beskyttande faktorane reduserer ein risikoen for ei uheldig utvikling. Til dømes kan ein risikofaktor være utanforskap, mens ein beskyttande faktor kan være opplevd god livskvalitet.  

Me har alle eit ansvar for å skape eit trygt nærmiljø, derfor har me eit ansvar for å handle når me vert uroa. Me har også alle ei plikt til å avverje alvorleg kriminalitet, jamfør Straffelova § 196.

Er du uroa for ein ven, nabo, kollega, eller ein annan innbyggar bør du først og fremst ta uroa på alvor. Tenk over kva du er uroleg for. Gå i dialog med personen om det er mogleg. Vær nysgjerrig på korleis personen tenkjer. Drøft grunnane for di uro med andre som kjenner personen. Deler dei same uro som deg? Har dei reagert på noko? Rådfør deg med gjerne med aktuelle tilsette i kommunen. Viss du framleis er uroa kontaktar du politiet, som vurderer vidare. 
 

Offentleg tilsette har plikt til å førebygga og avverja alvorlege lovbrot som hatkriminalitet og valdeleg ekstremisme. Er du uroa krev det handling:

Del uroa 

Del uroa med leiar. Avtal kven som har hovudansvaret for å følgje opp uroa vidare. Del uroa med føresette og drøft gjerne saka med lokalt politi eller politikontakt. Dette kan også gjerast anonymt.  

Tenk tverrfagleg innsats. Gå inn på nettsida: Suldal BTI – Betre samarbeid for barn og unge i Suldal kommune for meir informasjon og steg-for-steg handling når ein har uro for eit barn, ungdom eller vaksen.

VED ALVORLEGE HENDINGAR 

Meld til politi og eventuelt barnevernstenesta. Politiet vurderer kva tiltak som skal gjerast vidare, som til dømes bekymringssamtale og melding til Politiets sikkerhetstjeneste (PST). 

Moglege tiltak

Mange eksisterande førebyggande tiltak kan også være relevante for å møte ei eventuell uro for radikalisering. Kva tiltak som kan være aktuelle må vurderast med utgangspunkt i situasjonen og det sosiale miljøet til den enkelte. Fleire tiltak vil kunne utfylle kvarandre og saman gi ei oppbyggande og dermed beskyttande effekt. Tiltak bør systematiserast og forankrast i BTI-modellen.

 Tips til tematikk det kan være nyttig å ha fokus på:

• Fremja grunnleggande samfunnsverdiar som demokrati og menneskerettar
• Fremja ytringsfridom og toleranse for mangfald.
• Dela kunnskap om effektane av utanforskap og marginalisering.
• Fremja viktigheita av identitet, tilhøyrsle og trivsel.
• Dele kunnskap om viktigheita av Integreringsarbeid.

Bekymringssamtale

Bekymringssamtale er eit dialogbasert verktøy i politiets førebyggande arbeid, når barn og unge har, eller står i fare for å komme i konflikt med loven. Samtalen skal være ei arena kor ein snakkar saman for å kome frem til ei felles forståing for kva som er problemet, og startar å jobbe for endring mot det positive.

Skulehelsetenesta og helsestasjon for ungdom

På helsestasjonen kan ungdommar ta kontakt utan å bestille time eller involvere dei føresette. Tilknytinga til skulen gjer at skulehelsetenesta har ei helt spesiell moglegheit til å driva førebyggande arbeid på barn og unge si eiga arena. Dette gir også ei unik moglegheit til å fange opp barn og ungdommar tidleg.

Tverrfaglege grupper – BTI samarbeid

I BTI samarbeidsgrupper kan uro for kriminalitet, radikalisering og valdeleg ekstremisme delast. Her kan ein avklara kven som bør inkluderast i arbeidet og vidare jobba målretta etter BTI-modellen. Viss det er aktuelt kan ein løfta utfordringar opp i systemet. 
 

Forebygging av ekstremisme og radikalisering

Handlingsplan mot radikalisering og voldelig ekstremisme ‍

Nasjonal veileder for forebygging av radikalisering og voldelig ekstremisme

Hva er hatytringer?

Radikalisering og voldelig ekstremisme